نخستین گام مشترک ایران و این اتحادیه با امضای پیش‌نویس توافقنامه‌ای بر سر اخذ تعرفه‌های صادراتی ترجیحی در سال ۲۰۱۷ میلادی در ایروان برداشته شد و سال ۲۰۱۸ بود که این توافقنامه موقت به مدت سه سال بین طرفین امضا شد. سید ابراهیم رئیسی رئیس جمهور اول خردادماه ۱۴۰۲ در اجرای اصل ۱۲۳ قانون اساسی، «قانون سند الحاقی(پروتکل) تمدید موافقتنامه موقت تشکیل منطقه آزاد تجاری بین جمهوری اسلامی ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا و دولت‌های عضو» را که در جلسه علنی دوازدهم اردیبهشت ۱۴۰۲ مجلس شورای اسلامی تصویب و ۲۰ اردیبهشت ۱۴۰۲ به تایید شورای نگهبان رسیده بود، برای اجرا به وزارت صنعت، معدن و تجارت ابلاغ کرد عضویت رسمی ایران در این اتحادیه بزرگ اقتصادی، دریچه‌ای نو به سوی تجارتی فرامرزی برای ایران می‌گشاید و فرصت‌های بی‌نظیری را برای فعالان اقتصادی کشورمان فراهم می‌کند.
با عضویت در EAEU، ایران به بازاری با بیش از 183 میلیون نفر جمعیت و تولید ناخالص داخلی 1900 میلیارد دلار دسترسی پیدا می‌کند. این اتحادیه که شامل کشورهای بلاروس، قزاقستان، روسیه، قرقیزستان و ارمنستان است، رتبه اول در تولید نفت، رتبه دوم در تولید گاز و رتبه چهارم در تولید برق را در جهان داراست. موافقتنامه تجارت آزاد ایران و EAEU، گامی فراتر از یک توافق تجاری ساده است. این توافقنامه، تعرفه‌های گمرکی برای 87 درصد از کد تعرفه کالاهای تجاری بین ایران و EAEU را به صفر می‌رساند و زمینه را برای افزایش قابل توجه صادرات غیرنفتی ایران فراهم می‌کند.
پیش‌بینی می‌شود با اجرایی شدن کامل این توافقنامه، تجارت ایران با کشورهای عضو EAEU تا پنج سال آینده به 20 میلیارد دلار برسد. این رقم نشان‌دهنده دو برابر شدن حجم تجارت بین ایران و این کشورها در مقایسه با دو سال گذشته است.
EAEU در حال حاضر در حال مذاکره برای امضای موافقت‌نامه‌های تجارت آزاد با قطب‌های اقتصادی آسیا مانند چین و هند است. عضویت در این اتحادیه به ایران این امکان را می‌دهد که از طریق این موافقت‌نامه‌ها به بازارهای جدیدی در آسیا دسترسی پیدا کند.
بخش خصوصی ایران نقش مهمی در مذاکرات مربوط به عضویت در EAEU ایفا می کند. اتاق ایران به عنوان نماینده بخش خصوصی، در طول مذاکرات، نظرات فعالان اقتصادی را به تیم مذاکره‌کننده دولت منتقل کرد و در تنظیم جزئیات توافقنامه مشارکت داشت. عملکرد آماری موافقتنامه تجارت ترجیحی که دو سال پیش بین ایران و EAEU به امضا رسید، نشان‌دهنده افزایش 82 درصدی صادرات اقلام مشمول این توافقنامه و رشد 63 درصدی صادرات ایران به این اتحادیه است.
عضویت در EAEU مزایای متعددی برای ایران به همراه دارد، از جمله:
- تسهیل و کاهش هزینه‌های تجارت
- افزایش صادرات غیرنفتی
- جذب سرمایه‌گذاری خارجی
- انتقال فناوری
- ایجاد اشتغال
- تقویت امنیت غذایی
با این حال عضویت در EAEU برای شرکت‌های ایرانی فرصت‌های جدیدی را به همراه دارد، اما در عین حال چالش‌هایی را نیز به وجود می‌آورد. برای استفاده حداکثری از مزایای این عضویت، شرکت‌های ایرانی باید خود را برای رقابت در بازار EAEU آماده کنند و کیفیت محصولات و خدمات خود را ارتقا دهند. عضویت در EAEU نقطه عطفی در روابط اقتصادی ایران با جهان است. این گام مهم، راه را برای توسعه تجارت، سرمایه‌گذاری و همکاری‌های اقتصادی ایران با کشورهای عضو این اتحادیه و سایر کشورهای جهان هموار خواهد کرد.
=================
نویسنده: کیومرث حاجی رحیمیان
